Samen Reizen met…, Zelfstandig reizen maakt een kind gelukkiger

(BRABANTS DAGBLAD WOENSDAG 21 AUGUSTUS 2013 door Tilly van Uffelen)
In speciaal onderwijs is de taxi het vervoermiddel maar er zijn steeds meer experimenten.

DEN BOSCH – Hoe werkt de OV-chipkaart? Wat doe je als de bus er niet op tijd is? Hoe fiets je veilig van Vlijmen naar Rosmalen? Zo’n dertig schoolverlaters van de Herman Broeren School voor speciaal onderwijs in Rosmalen hebben dit jaar een iets ander lesprogramma dan hun voorgangers. Ze krijgen ‘vervoersles’.
De groep-achters, die allemaal een of meerdere beperkingen hebben, komen hun hele schoolcarrière al met de taxi naar school. Komend jaar krijgen ze extra lesaanbod, met als doel hun zelfredzaamheid te vergroten. „Uiteraard ook in overleg met de ouders wordt bekeken of de kinderen het jaar erna zelfstandig naar school kunnen reizen met openbaar vervoer of de fiets”, aldus directeur Manja Ockhuizen van de Herman Broeren School.

Met bezuinigingen heeft deze pilot niets te maken, meldt wethouder Ruud Schouten (onderwijs). Den Bosch hoeft voorlopig helemaal niet te bezuinigen op leerlingenvervoer. „Het gaat erom dat je kijkt naar wat iemand wél kan. Dat is uitgangspunt van ons beleid. Het zou mooi zijn als een deel straks met trein of bus naar het vervolgonderwijs kan.”

Ruim zeshonderd leerlingen in de gemeente Den Bosch worden dagelijks vervoerd met een taxi van en naar school. Dat aantal daalt sinds enkele jaren. Dat komt vooral omdat er meer leerlingen naar het regulier onderwijs gaan. De leerlingen die naar speciaal onderwijs als de Rietlanden, de Gabriëlschool of de Herman Broeren School gaan, worden in de meeste gevallen met de taxi vervoerd.

In Nederland maken ongeveer 90.000 leerlingen gebruik van het leerlingenvervoer. „Per kind kost het gemiddeld drieduizend euro. In totaal gaat het om 270 miljoen euro. Dat is veel geld”, stelt Carolien Aalders. Naar dat geld mag best kritisch gekeken worden, vindt zij, maar in de eerste plaats moet gekeken worden wat béter is voor een kind. Ouders zijn vaak
verrast door wat hun eigen kind nog wél blijkt te kunnen, vertelt Aalders. Ze is gespecialiseerd in leerlingenvervoer, geeft advies, en voorlichting aan gemeentes, ouders en de Vereniging van Nederlandse Gemeenten, doet onderzoek én is organisator van de Landelijke Dag voor het leerlingenvervoer op 10 oktober. „Langzaamaan beginnen ouders, ambtenaren en scholen in te zien dat het ook anders kan”, stelt ze. „De leerlingen worden zelfstandiger en daar worden ze gelukkiger van. Dat zie je bij bijna alle kinderen die nu zélf naar school gaan”, stelt Aalders. Ze was adviseur in Schijndel en Sint-Michielsgestel, die sinds vorig jaar hun beleid hebben aangepast. Leerlingen kunnen daar een eenmalige vergoeding krijgen voor de aanschaf van een fiets, krijgen een vast bedrag dat ze als ze vervoer zelf regelen of een abonnement voor openbaar vervoer nemen, wordt vergoed. Ook op andere plekken wordt volop naar alternatieven voor de taxibus gekeken.

„Als een kind naar het speciaal onderwijs gaat wordt nog steeds in bijna alle gevallen automatisch voor taxivervoer gekozen, terwijl de wet dat niet verplicht”, weet ze. „Te weinig wordt gekeken naar wat een kind nog wel kan. Dat automatisme moet er af, ook bij gemeenteambtenaren.” Dat moet wel zorgvuldig gebeuren, stelt ze. En in overleg met scholen en ouders.

Op diverse plaatsen in Nederland wordt volop met alternatieven geëxperimenteerd. Zo overweegt de gehele provincie Zeeland het project de OV-coach op te pakken, zegt Aalders. Leerlingen krijgen daar een iPod te leen met een app die ontwikkeld is door het Leo Kannerhuis (gespecialiseerd in autisme).Die app biedt leerlingen oplossingen als er iets mis gaat in het openbaar vervoer op weg naar school. „Het is een hulpmiddel en geen begeleiding. En het is leerzaam. Leerlingen leren problemen op te lossen, dat is een belangrijke vaardigheid.” De gemeente Renkum heeft de app uitgebreid getest. „Van de zeventig leerlingen gaat nu bijna de helft met het openbaar vervoer. De directeur van de school was eerst faliekant tegen, maar is nu 180 graden gedraaid. De school selecteert nu zelf leerlingen die ze geschikt vinden om mee te doen.” In Venray zijn er van de 270 leerlingen sinds vorig jaar dertig de taxi uit. „En dat gaat de komende maanden echt veel meer worden. Daar draait het project ‘Samen reizen met’”, vertelt Aalders. „Een begeleider rijdt een tijdje mee met een kind in het openbaar vervoer of op de fiets tot het kind het zelfstandig kan. Je helpt de kinderen, je ontlast ouders en als het uiteindelijk slaagt zijn de leerlingen definitief het busje uit.”

Geen gescheld en gepest meer Vijf jaar lang ging Angelo (11) iedere dag met de taxi naar SO de Rietlanden in Den Bosch-West. „Dat was niet fijn want er werd veel gescholden en gepest in de taxibus.” Sinds vorig jaar fietst hij door de stad naar school. Hij is een uitzondering. Hooguit drie fietsen staan er in het hok nu, bijna iedereen gaat met de taxi. Angelo is super trots dat hij iedere dag ruim tien kilometer fietst terwijl de rest ‘lui’ in de taxi zit. De eerste weken fietste zijn pleegmoeder mee. Daarna tot halverwege en toen dat goed ging, wilde hij alleen. In paniek is hij nooit geraakt. Toen hij zijn fietssleutel kwijt was, heeft hij rustig naar huis gebeld. Dat doet hij ook als hij na school langs wipt bij zijn opa en oma.

Een keer een bekeuring helaas Die bekeuring was onterecht, vindt hij zelf. De politie zei dat hij door rood reed, maar dat was niet zo. Hij houdt zich namelijk altijd aan de regels. Sinds vorig jaar fietst Kees van Schijndel (13) uit Den Bosch naar het Maurick College in Vught. Kees heeft een vorm van autisme en mag met de taxi naar school, maar daar had hij geen zin in. „Dat duurt langer.” Vanuit Boschveld rijdt hij via zijn oude school (‘die route ken ik’) naar Vught. Het liefst alleen. Soms komt hij medeleerlingen tegen. Als hij zin heeft, sluit hij aan. „Ze moeten wel doorfietsen want ik wil op tijd zijn.” „Soms gebeurt er iets onverwacht, daar kan ik niet goed tegen, maar daar leer ik ook van.”

Gewoon met de bus naar Vught Guido Smetsers (niet op de foto) gaat met de bus naar school. Zijn vader heeft als taxichauffeur gewerkt in leerlingenvervoer. Die weet dat het af en toe nogal onrustig is in de taxibus. Dus sinds Guido Smetsers uit Schijndel (16) naar de Zwengel in Vught gaat, reist hij met de lijndienst naar school. Guido is begonnen aan het laatste jaar van het vmbo. Hij heeft recht op leerlingenvervoer en kon kiezen tussen taxi, een vergoeding voor de fiets of een abonnement met het openbaar vervoer. Hij koos voor het laatste en gaat dagelijks met de bus. Hij vindt dat hij prima zelf kan reizen. Dat hij moet overstappen in Den Bosch vindt hij geen enkel probleem. En als de lijnbus te vol is, daar kan hij niet goed tegen, neemt hij gewoon een bus later.